Breve introdución á documentación
informativa.
Resume:O
traballo a continuación desenvolvido consiste en elaborar un pequeno máis
exhaustivo análise da historia da documentación.En concreto centrarémonos nos
seus comezos, o desenvolvemento da disciplina e os cambios
que vai experimentando a medida que aparecen novos tipos de fontes informativas
( bases de datos en Internet) así como as aplicacións que ten a documentación
informativa (fundamentalmente aquelas vencelladas co xornalismo).
Palabras
clave:Documentación informativa,análise,internet,busca,base de
datos,información,difusión.
Introdución:Debemos
ser conscientes de que a documentación informativa eríxese innegabelmente como
piar mestre da profesión xornalística,isto é debido en parte a imposibilidade
dun completo seguemento por parte do
xornalistas dos acontecementos que constitúen o panorama informativo actual.O
anhelo , a vocación do xornalista puro é a de tentar ofrecer unha versión dos
feitos o máis completa posíbel , abarcando tódolos prismas que lle sexa
factíbel .Aquí neste punto concreto é onde entra en escena a documentación, a
investigación,a realización de pesquisas con obxecto de garantir unha
información plural,isto é non artellada a prol dos intereses de determinadas
castas sociais , acadando así a pureza de tan lonxeva profesión.
Concepto:Numerosos
autores tentaron elaborar unha completa e comprensíbel definición de
documentación, todos eles converxen no emprego destes termos:” estruturar,
clasificar, seleccionar, organizar, xestionar, valorar,organizar,..
Centrándonos
na historia e avances do proceso de documentación: En 1895 Henri La Fontaine e Paul
Otlet crean o instituto Nacional de
Bibliografía co obxectivo era crear unha organización sistemática da
documentación , a creación dunha ciencia. O desenvolvemento da disciplina será
profundamente influenciado pola crecente aparición de Academias, revistas
científicas e xornais así como o emerxente emprego da fotografía como soporte
gráfico, o cinematógrafo, o telégrafo ou a radiodifusión. Estes incrementarán
de forma exponencial á información circulante. O fin último da documentación
informativa será reunir e organizar esta información.
A forma de
informar estaba mudando inexorabelmente , destacamos a figura de Gabriel Galdón
autor do libro Principios operativos de la Documentación periodística afirma
que definiría Documentación como,e cito textualmente, «el modo informativo que tiene por
objeto la valoración, selección, clasificación y archivo para su posterior uso
de textos y referencias sobre ideas, hechos, juicios y opiniones, con el fin de
elaborar la información periodística y/o difundir información documental de
base periodística».
No coetáneo
sistema mediático numerosos estudios alertan sobre o aumento descontrolado da
información na rede , a miúdo extraída de fontes pouco fiables ou sen
identificar, de ínfima calidade: o vocablo infoxicación está cada vez máis
espallado, atopámonos pois ante unha complicada situación no ámbito
informativo,un escarpado camiño de cara a obter unha información plural ,
equilibrada e veraz.
Características
da información actual:
A
información de actualidade está relacionada con todo tipo de temas, tratados de
xeito irregular , universal tanto no
tocante a difusión como na súa orixe e fontes. Algúns dos obstáculos plantexados no panorama informativo actual
son: redundancia,dificultando os
procesos de selección; a obsolescencia, plantexando problemas de conservación ye almacenamento;
e, a linguaxe xornalística e as súas
modas, problemáticos no tocante á
linguaxe documental.
Amat y
Blasco expuxeron as principais
características la información de actualidade dende o prisma do traballo
documental:
-Coincidencia
episódica. As mesmas noticias son ofrecidas por todos os medios diarios nas
mesmas datas e posteriores, así como nas revistas xerais nas súas datas de
publicación e en espazos informativos non
diarios dos medios audiovisuais. A principal causa é a dependencia dos medios
das axencias de prensa e, sobre todo, dos produtores dos feitos
constituídos noticia e nunha
interpretación coincidente das expectativas da audiencia.
-Redundancia
cíclica. A actividade xornalística
centrase na cobertura dos feitos contemporáneos. Determinados
acontecementos teñen unha frecuencia
diaria , outros semanal , outros mensual, trimestral e por último de tipo anual.
-Efecto
Mateo. "Muchos son los llamados y pocos los elegidos". Un selecto e
concreto número de personaxes públicos polarizan o interese dos medios e
aparecen nomeados nun elevado número de noticias mentres que outra franxa de
personaxes aparecen citados polos escasamente, co consiguinte desequilibrio
para otratamento da información relativa ós seres humanos.
-Multiplicidade
de soportes. Teletipos, noticias impresas, comunicados de prensa, gravacións
radiofónicas, materiais visuais e audiovisuais.
-Fragmentación
da mensaxe. As mensaxes informativas se transmiten fragmentados polo ritmo de
captación dos acontecementos diferente o da publicación ou edición dos medios.
Estes ademais adoitan utilizar unha estrutura en forma de tríptico: Previo
(anuncio, antecedentes, previsión) - Noticia - Reacións (Valoración,
matización, contexto...) que, á súa vez, pode continuar xerando novas noticias,
de tal xeito que non é doado realizar o proceso de selección nin análise
documental pois non existe criterio nin
perspectiva suficiente.
-Latencia. A
información de actualidade caduca aparentemente, pero calqueira feito pechado
pode reabrirse e devolver protagonismo a
personaxes e feitos con independencia da súa antiguidade.
-Documentos
compostos. Textos con fotografías e gráficos, por exemplo, os cales plantexan
dificultades de organización documental e de deseño das ferramentas de
recuperación documental.
-Lei do
mínimo esforzo.A premura de tempo coa que se adoita traballar vai en detrimento
de respostas e tratamentos da información elaborados.
-Estratificación
de usuarios e usos. Se traballa para usuarios moi diferentes na súa
especialización e nos seus obxectivos.
-Relatividade
de significado. Os documentos periodísticos cambian o seu significado en
distintos contextos e admiten interpretacións diversas por parte dos usuarios.
Isto os fai polivalentes. En información audiovisual isto é especialmente significativo
Funcións e
finalidade:
O propósito
inicial do proceso documentativo é
semellante ó actual,recompilar datos de todo tipo de fontes e
soportes(casetes,vhs,artigos de revistas,..)Arquivos tanto de audio como de
vídeo ou incluso imaxes.Toda esta información debe ser analizada,contrastada,de
xeito que aumente no posíbel a facilidade de acceso de toda clase de público a
dita información.
Para os autores anteriormente citados Otlet y La Fontaine a finalidad primordial da
documentación informativa consiste en facilitar a recuperación e emprego de
documentos polos usuarios, así como garantir a conservación destes documentos.
Tamén a xeración de documentos secundarios a partir dos orixinais: inventarios,
catálogos e bases de datos,por exemplo.
Centro de
documentación nun medio: función, características e finalidade:
A documentación podería ser definida como o
conxunto de bens e servizos que proporcionan os departamentos de documentación nas
empresas xornalísticas así como aqueles
producidos e comercializados por empresas especializadas.
A
documentación nos medios debemos examinala desde tres perspectivas: como
disciplina (estudio da natureza, deseño e utilización dos sistemas de información documental), como
profesión (aplicado aos medios de comunicación social) ou coma sector económico
(para o almacenamento, conservación, representación, recuperación e difusión de
informacións creadas polos medios de comunicación social).
As funciones
principais da documentación dentro da creación da noticia nos medios son: calidade, la creatividade y la rendabilidade .
Debemos ter
en conta:
-A existenza
dun vínculo profundo entre o emprego de sistemas de información documental e a
calidade da produción xornalística.
-A
información de tipo retrospectivo resulta chave no intento de rematar coa
noción empobrecedora da nova como acontecemento puntual.
-A paulatina
dixitalización producirá importantes mudanzas no ámbito da documentación(novas
plataformas,..)
-Apareceran
ou xurdirán centros de documentación virtuais de produción propia desaparecendo
a necesidade de empregar colección de produción allea.
-Converxerán
finalmente distintas especialidades do mundo documental.
GALDÓN
LÓPEZ, Gabriel: La documentación periodística en Europa.
MOREIRO, José Antonio (coord.): Manual de
documentación informativa, Madrid, Cátedra.
DEL VALLE,
Félix: La documentación en la prensa informativa
http://www.ucm.es/info/multidoc/multidoc/revista/num10/paginas/pdfs/Codina.pdfhttp://www.ucm.es/info/multidoc/prof/fvalle/tema14.htm
